Ontwikkelingen

Bouwen aan de kracht van inwoners

Binnen het sociaal domein kijken we continu hoe we ondersteuning aan onze inwoners kunnen verbeteren. Het gaat daarbij steeds meer om de combinatie van eigen regie door de inwoner, ondersteuning vanuit het eigen sociaal netwerk, aanbod van collectieve en preventieve voorzieningen door maatschappelijke partners en aanvullend daarop pas ondersteuning door zorgaanbieders. Deze ontwikkelingen zijn belangrijk en hebben gevolgen voor alle betrokkenen: inwoners, aanbieders en gemeente. Uiteindelijk moet dit leiden tot het voorkomen van problemen en indien nodig dicht bij huis georganiseerde, efficiënte en effectieve ondersteuning op maat. Deze ontwikkeling zet zich door. In de toekomst worden alle in plaats van 43 centrumgemeenten – niet alleen inhoudelijk, maar ook financieel verantwoordelijk voor de uitvoering van beschermd (thuis) wonen.

Sturing Sociaal domein

In 2022 is op basis van deze ontwikkelingen het Jeugd- en Gezinsteam van start gegaan. In dit team werken mandaatmedewerkers van de gemeente samen met medewerkers van Farent, Sterk Huis en jeugdartsen van de GGD. Met dit team willen we alle ondersteuningsvragen van gezinnen in beeld krijgen en deze gezinnen dichterbij huis, laagdrempelig en daarmee beter ondersteunen. We bieden zelf (kortdurend) integrale ondersteuning aan het gezin. Indien nodig betrekken we tweedelijnszorg, maar we blijven zelf ook betrokken. 2022 was hierin het overgangsjaar. Gaandeweg het jaar vragen we de huisartsen en scholen om gezinnen met ondersteuningsvragen naar het Jeugd- en Gezinsteam te begeleiden. Zo krijgen we steeds meer vragen in beeld. Naarmate het team groeit en ingewerkt raakt, kunnen ook de ondersteuningsmogelijkheden aan gezinnen binnen het team verder worden uitgebreid. Daardoor zijn minder verwijzingen naar jeugdhulp nodig. We willen in 2023 volledig operationeel zijn.

Ook hebben we een experiment uitgevoerd met het werken met een gebiedsgericht team. Hiermee oefenden we op een intensievere samenwerking tussen het wijkteam en de mandaatmedewerkers. Ook onderzochten we hoe we hulpvragen vaker voorliggend en integraal kunnen oppakken. Wanneer de resultaten van dit experiment in beeld zijn gebracht, wordt bepaald hoe we er vervolg aan geven. In 2023 vindt de verdere effectuering van de (beoogde) veranderingen plaats.

Doorontwikkeling inkoop Wmo en Jeugdhulp en Maatpact
In 2021 stelden we de ingang van de nieuwe inkoop uit tot 1 januari 2023. Hierdoor stond 2022 vooral in het teken staat van de aanbesteding. Op basis van eerste inschrijvingen zijn aanbieders geselecteerd die voldeden aan de gestelde voorwaarden. Hiermee is in verschillende dialoogsessies het gesprek gevoerd over onder andere de gewenste samenwerking, de financiering en de governance . Op basis van de dialoogsessies volgt in de zomer van 2022 de definitieve inschrijving van aanbieders en vindt definitieve gunning plaats in oktober 2022. Naast de aanbesteding vindt in 2022 ook de voorbereiding op de implementatie plaats. De verwachting is dat de nieuwe contracten op 1 januari 2023 ingaan. Binnen de Jeugdhulp wordt voor hoog specialistische zorg en crisiszorg een consortium van aanbieders gecontracteerd dat verantwoordelijk is voor het leveren van deze zorg binnen een vastgesteld budget. De andere vormen van hulp kopen we inspanningsgericht in. We onderzoeken de komende jaren of we ook daarbij de overstap kunnen maken naar een taakgerichte inkoop.

Binnen de Wmo wordt voor begeleiding eveneens een consortium van aanbieders gecontracteerd dat verantwoordelijk is voor het leveren van de zorg binnen een vastgesteld budget. Dit consortium zal alleen werken voor de gemeente Heusden. Voor de inkoop van dagbesteding loopt een apart traject. Ook de inkoop van Beschermd Wonen maakt onderdeel uit van het regionale inkooptraject binnen het sociaal domein.

Sociaal domein en gebruik van (big)data en onderzoek
In 2018 zijn de eerste stappen gezet om onderzoek en data te gebruiken in het sociaal domein. In 2019 is dit concreter geworden en zijn we aan de slag gegaan met Smart Start en de wijkanalyse Big Data in samenwerking met de GGD.

Smart Start is een project waarbij met behulp van onderzoek en design thinking (een methode om problemen op te lossen) gewerkt wordt aan verbeteringen in het sociaal domein. In de regio Hart van Brabant zijn hiervoor verschillende pilots uitgezet. In Heusden is de werkwijze Hallo jij! (voorheen Babyroute) voortgekomen uit de onderzoeksvraag om kinderen zoveel mogelijk thuis op te laten groeien (voorkomen van ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing). In 2022 is de implementatie van de werkwijze van start gegaan waarin we alle (aanstaande) moeders tot 28 jaar laagdrempelig en positief in beeld hebben en op maat begeleiden.

In november 2018 startte het vormgeven van een gezamenlijke wijkanalyse. In 2020 was de eerste versie van die wijkanalyse gereed. In 2022 zijn ook de eerste stappen gezet om als regio samen te werken. Er moeteninzichtelijke dashboards komen die de inzet van Jeugdhulp en Wmo kunnen monitoren. Door data over de uitvoering van de Participatiewet en de nieuwe wet Inburgering daaraan toe te voegen, werken we aan de totstandkoming van een lokaal dashboard sociaal domein.

Voorbereiding op de nieuwe Wet inburgering
De nieuwe Wet inburgering treedt in werking per 1 januari 2022. Daarbij worden inburgeringsplichtigen meer en beter ondersteund, door gemeenten een grotere regierol te geven. Het beheersen van de Nederlandse taal is een absolute voorwaarde voor het goed kunnen participeren in de Nederlandse samenleving. Het taalniveau wordt om die reden verhoogd. Baanbrekers gaat een belangrijke rol vervullen in de klantregie en zal samen met een taalaanbieder en andere maatschappelijke organisaties zorgen voor een integraal traject, waarbij participatie centraal staat en er aandacht is voor maatwerk.
Voor de huidige groep inburgeraars – de zogenoemde ‘ondertussengroep’ – zijn extra middelen beschikbaar gesteld. Hierdoor worden deze inburgeraars ondersteund in de geest van de nieuwe wet door het afnemen van een brede intake en het aanbieden van trajecten gericht op activering naar werk of maatschappelijke participatie.

Duurzaam perspectief voor de asielopvang en een nieuw dwingend juridisch instrumentarium
Als onderdeel van een stabieler asielopvangsysteem, verkent het kabinet, zoals geschreven in de Kamerbrieven van 12 en 21 april 2022, de mogelijkheden om een wettelijke taak te creëren voor gemeenten ten aanzien van asielopvang. Anders dan bij de huisvesting van vergunninghouders hebben gemeenten momenteel geen wettelijke taak in het opvangen van asielzoekers. Daarom wordt gewerkt aan een wettelijke taak voor gemeenten om locaties beschikbaar te stellen voor de opvang van asielzoekers, evenwichtig verspreid over het land. Vertrekpunt ten aanzien van de invulling van de taak blijft om zo veel mogelijk in gezamenlijkheid en dialoog tot wederzijdse bestuurlijke afspraken te komen rondom het vormgeven van opvanglocaties. Daarnaast wil het kabinet de mogelijkheid openhouden dat ook provincies voor een rol in aanmerking kunnen komen. Dat wordt nadrukkelijk bij de verkenning betrokken.

Landelijke ontwikkelingen jeugdhulpstelsel
Vanuit rapporten die in 2020 en 2021 zijn gepubliceerd heeft de Rijksoverheid besloten dat een Hervormingsagenda Jeugd 2022-2028 nodig is. Deze hervormingsagenda heeft twee aan elkaar gekoppelde doelen:

1. betere en tijdige zorg en ondersteuning, op de juiste plek en wanneer dit nodig is;
2. een beheersbaar en daarmee duurzaam financieel houdbaar stelsel.

Hiermee wordt een inhoudelijke vernieuwing beoogd die de kwaliteit van de jeugdzorg verhoogt. De Hervormingsagenda wordt opgesteld door vertegenwoordigers vanuit Rijk, gemeenten, cliëntorganisaties, zorgprofessionals en zorgaanbieders.
In 2022 is gewerkt aan de Hervormingsagenda met het streven deze op 4 november 2022 vast te stellen. In de jaren daarna zal dit naar alle waarschijnlijkheid landelijke, regionale en lokale gevolgen hebben, maar deze zijn op dit moment nog niet inzichtelijk.

Energiearmoede

De prijzen van energie worden steeds hoger. Hierdoor kunnen steeds meer mensen hun energierekening niet meer betalen. We voorzien dat dit ook in 2023 voor veel huishoudens een probleem zal zijn. In maart 2022 zijn door het kabinet maatregelen aangekondigd om huishoudens verder tegemoet te komen vanwege de sterk gestegen energieprijzen en de dalende koopkracht. Hiervoor ontvangen gemeenten in 2022 extra middelen voor de inzet op energiebesparende maatregelen in huur- en koopwoningen. Daardoor kan het energiegebruik van huishoudens – in het bijzonder huishoudens met energiearmoede –worden verlaagd. Deze subsidieregeling loopt tot eind 2023. In deze periode moeten de middelen ook daadwerkelijk zijn ingezet ter bestrijding van energiearmoede. Een deel van deze extra middelen wordt ingezet voor de Klusbus, voor 2022 en 2023. Voor het overige deel is het de bedoeling deze in 2023 voor aanvullende maatregelen in te zetten.